[Nettime-nl] DNW nieuwsbrief, nr 7: Het ei van De Soto

[dnw@vpro.nl]

== Dit is de onregelmatig verzonden elektronische nieuwsbrief ==
== van de redactie van het VPRO televisieprogramma DNW. ==

=========
deze week:
* 'Het Ei van De Soto', a.s. maandag om half negen op Net 3
* DNW wint de Dick Scherpenzeel Persprijs
* Minister Herfkens wil "handelskansen voor armen"
==========

== 11 SEPTEMBER, ARMOEDE EN EEN MOGELIJKE OPLOSSING ==

Onze volgende drie uitzendingen gaan over geld: over 
armoedebestrijding in de derde wereld, over filantropie in de 
nieuwe wereld en over het dilemma tussen ontwikkelingshulp en 
ontwikkelingszaken in de vroegere koloniale wereld. 
De eerste van die reeks, "Het Ei van De Soto", die a.s. maandag om 
half negen wordt uitgezonden, is al voor de zomer gedraaid. De 
andere twee uitzendingen werden gefilmd toen de aanslagen in 
Amerika plaatsvonden.

Na die aanslagen is het onderwerp 'geld' wat naar de achtergrond 
gedrongen. Scherpslijperij over budgetoverschotten, versneld 
aflossen van de staatsschuld of een kwart puntje rente meer of 
minder is even niet aan de orde nu de westerse wereld zich haastig 
verenigd heeft in een oorlog tegen het terrorisme. Oorlogen kosten 
nu eenmaal geld, onze economie heeft een optater gehad en er moet 
vanaf 'ground zero' opnieuw worden opgebouwd. 

Maar vroeger of later komt er een moment waarop de rekening wordt 
opgemaakt. We kunnen er van uitgaan dat die rekening voor een flink 
deel komt te liggen bij de armere landen. Het is pijnlijk om te 
bedenken dat veel van de mensen die nu met het portret van Bin 
Laden lopen te zwaaien op langere termijn wel eens zijn 
belangrijkste slachtoffers zouden kunnen worden.

Nu al meldt de Wereldbank dat de terreuracties desastreuze gevolgen 
dreigen te hebben voor de derde wereld. Geldkranen gaan dicht, het 
westen is even met iets anders bezig. Vooral de teruggang in onze 
economische groei zal in de ontwikkelingslanden gevoeld worden. 
Bedrijven hebben nu zowel economische als psychologische redenen om 
meer op veilig te spelen en zullen minder over de grens investeren. 
En ook de recent nog dolenthousiaste particuliere belegger zal lang 
zo gretig niet meer zijn om zijn spaargeld in een 'emerging 
market'-fondsje te steken. 

En dat terwijl buitenlandse directe investeringen (FDI in 
Wereldbankjargon) voor de ontwikkelingslanden steeds belangrijker 
waren geworden. Uit rapporten van de WTO en de 'World Bank's World 
Developments Indicators 1999' blijkt dat de FDI in de 
ontwikkelingslanden explodeerde van gemiddeld zo'n 2.5 miljard 
dollar per jaar eind zeventiger jaren naar gemiddeld 80 miljard 
dollar begin negentiger jaren. Daarna ging het nog harder, in 1997 
zou het al om $160 miljard zijn gegaan. 
Ter vergelijking: in de periode 1990 - 1997 liep voor diezelfde 
landen het totaal aan ontwikkelingshulp terug van 60 miljard dollar 
naar ongeveer 40 miljard.
We kunnen er gerust vanuit gaan dat in de hallelujaperiode tussen 
1997 en 2000 de FDI nog sterker zijn toegenomen en dat de hulp 
tegelijkertijd verder is afgebouwd. 

De verwachting is daarom dat de klap in de ontwikkelingslanden 
groot zal zijn, nu zelfs uit relatief sterkere economieën als die 
van Singapore, Taiwan en Zuid-Korea al zeer negatieve berichten 
komen. 
We mogen daarom vermoeden dat als gevolg van de aanslagen van 11 
september, die een hevige psychologische opdonder waren voor een 
wereldeconomie die toch al worstelde met een beginnende recessie, 
de armoede in de wereld substantieel zal toenemen. En armoede is 
een belangrijke voedingsbodem voor verder geweld. 
Is er een dokter in de zaal?

== UITZENDING: HET EI VAN DE SOTO ==

De Peruaanse ontwikkelingseconoom Hernando de Soto heeft een 
medicijn tegen de armoede ontwikkeld. In zijn boek "El Misterio del 
Capital", een bestseller in zijn eigen land en in vele vertalingen 
uitgebracht, ook in het Nederlands, doet hij zijn oplossing uit de 
doeken. (Zie ook onze rubriek Leesvoer op onze website, 
http://dnw.vpro.nl/leesvoer ).

De Soto heeft een simpele boodschap. De economische praktijk is 
gebaseerd op vertrouwen en garanties, op een juridisch fundament 
dus. Als eigendom juridisch is vastgelegd is er sprake van een 
gegarandeerde onderliggende waarde die het mogelijk maakt dat 
mensen ten opzichte van elkaar zekere risico's nemen en dus gaan 
ondernemen. En dat is nu juist wat er ontbreekt in de meeste 
ontwikkelingslanden: juridisch gegarandeerde onderliggende waarde. 
Honderden miljoenen arme boeren werken op land dat in alle 
opzichten hun eigendom is, behalve juridisch. Iedereen weet welk 
land van wie is: de boer zelf, de buren, de waakhonden, het 
stamhoofd of de burgemeester, de dieven en zelfs de politie. Maar 
er is geen akte, er is geen vorm van eigendom die in een 
kapitalistisch systeem waarde vertegenwoordigt. En dat betekent dat 
die boer niet naar de bank kan om te lenen om bijvoorbeeld na een 
misoogst nieuw zaad te kopen, of dat hij zijn grond niet kan 
verkopen om een of andere onderneming op te zetten, een handeltje 
in zaad bijvoorbeeld.

De achterliggende bedragen zijn niet mals. Eén van de vele 
overheden die De Soto heeft gevraagd te adviseren, de Egyptische, 
weet nu bijvoorbeeld dat alle eigendom in het land die niet 
juridisch geformaliseerd is, een waarde en dus een potentieel van 
ruim 240 miljard dollar vertegenwoordigt. Ter overdenking: het is 
zes keer de waarde van alle spaargelden en termijndeposito's 
ondergebracht bij Egyptische banken, en dertig keer de marktwaarde 
van de 746 bedrijven die aan de beurs van Caïro staan genoteerd. 
De totale waarde van het dode kapitaal in de verzamelde derde 
wereldlanden bedraagt volgens De Soto maar liefst 9300 miljard 
dollar. Denkt u eens in wat die armen daarmee zouden kunnen doen.

Het ei van De Soto dus? Of zit er ook nog een adder onder het gras? 
Regisseur IJsbrand van Veelen en redacteur Gijs Meijer Swantee 
gingen voor DNW naar Peru en onderzochten de werkelijkheid achter 
de cijfers. Is de toekomst in Peru echt begonnen?


== DICK SCHERPENZEEL PERSPRIJS ==

Uitzendingen als "Het Ei van De Soto" passen in het streven van DNW 
de gevolgen van het globaliseringsproces in kaart te brengen. 
Daarvoor krijgt het programma nu de Dick Scherpenzeel Persprijs 
2000, ooit ingesteld door de toenmalige Minister van 
Ontwikkelingssamenwerking  Jan Pronk. De prijs gaat naar producties 
die inzicht geven in ontwikkelingsprocessen in niet-westerse landen 
of die betrekking hebben op Noord-Zuid-verhoudingen in bredere zin. 
De prijs wordt DNW  met name toegekend vanwege de eerste serie van 
vier uitzendingen over globalisering, die wij in de herfst van 2000 
uitzonden. 
Informatie over die uitzendingen kunt u natuurlijk nog steeds 
vinden in ons 'Dossier Globalisering', te vinden op onze website ( 
http://dnw.vpro.nl/globalisering ).


INTERNETDISCUSSIE: HANDELSKANSEN VOOR DE ARMEN

De Scherpenzeel Persprijs wordt op 6 november aan DNW uitgereikt 
door de huidige Minister van Ontwikkelingssamenwerking Herfkens. 
De Minister staat overigens positief tegenover de ideeën van 
Hernando de Soto zoals blijkt uit de discussiereeks die haar 
ministerie is gestart onder het motto "handelskansen voor armen".
Vanaf 20 oktober start een internetdiscussie op 
www.handelskansenvoorarmen.nl , die op 21 november wordt afgerond 
met een zaaldebat in het Amsterdamse Felix Meritis waarbij de 
Minister onder meer de degens zal kruisen met Noreena Hertz, de 
schrijfster van het succesvolle 'The Silent Takeover" die klaar 
staat om de rol van Naomi Klein als gezicht van het 
anti-globaliseringsdebat over te nemen.

Meer informatie op onze website, http://dnw.vpro.nl   


Met vriendelijke groet

George Brugmans
eindredacteur

============================
Voor meer informatie kijk op onze website: http://dnw.vpro.nl ***
Reacties zijn altijd welkom. U kunt ze sturen naar: dnw@vpro.nl *** 

aan- of afmeldingen voor deze elektronische nieuwsbrief: 
dnw-nieuwsbrief-request@vpro.nl (met respectievelijk subscribe / 
unsubscribe als subject, de rest van de mail moet leeg blijven)
______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).