[Nettime-nl] de poppetjes en het kwaad

["Ron Peperkamp" <ron@peperkamp.nl>]

Angst is slechte raadgever. Dat devies houdt ik mijzelf altijd graag voor.
Nu het mij op de vooravond van de grote wereldbrand behoorlijk dun door de
broek begint te lopen, zou het daarom misschien verstandiger zijn als ik mij
aansloot bij diegenen die rustig wachten op de dingen die komen gaan. Je
vooral niet gek laten maken enzo.
Lange tijd leek mij dat ook een passend antwoord op het hysterische gedoe
rond die oorlog op Irak. Het hele idee was immers te absurd voor woorden:
een volkomen illegale oorlog, het impliciete opblazen van de internationale
rechtsorde samen met het instituut dat deze bewaakt (VN), een radicale
opschorting van bestaande bondgenootschappen (NATO) en machtsverhoudingen
(Veiligheidsraad), een economische catastrofe (piek in olieprijs tijdens
recessie), ontwrichting van strategische (N. Korea) en diplomatieke (EU,
China) verhoudingen, en een ongekende morele schade die nog jarenlang zal
doorwerken. Het leek mij allemaal wat onwaarschijnlijk veel van het goede.

Inderdaad is dit ook allemaal te veel voor een onbezonnen plannetje van een
wat wereldvreemde president. Hier is dan ook meer aan de hand – veel meer.

Vergeet even die eendimensionale verklaringen over onafgemaakte karweitjes,
vaders die gewroken moeten worden, onontgonnen olievelden,
afleidingsmanoeuvres, religieuze bezielingen of neoconservatieve
samenzweringen. Al deze motieven zullen zeker meespelen – want ook in de
hoge politiek (of juist daar) blijft alles uiteindelijk mensenwerk. Maar
zelfs als al deze motieven bij elkaar worden opgeteld, levert dat geen
afdoende verklaring op voor wat door ieder redelijk denkend mens alleen maar
als een overduidelijk ‘domme’ stap kan worden gekwalificeerd. Zelfs niet als
je de hele mix op smaak brengt met wat doorgaans toch de meest voor de hand
liggende redenen voor oorlog zijn: halsstarrigheid, onbegrip en ijdelheid.
En zelfs het aloude uit de hand lopen van omstandigheden is weinig
overtuigend. Daarvoor zit er gewoon te veel sturing in het proces. Alle
ontsnappingsclausules en correctiemiddelen zijn te makkelijk genegeerd, dan
wel te gretig terzijde geschoven. En dat is verdacht.

Het almaar raadselachtiger gedrag van Tony Blair en Colin Powell had
natuurlijk een waarschuwing moeten zijn: hier is een proces gaande dat toch
tamelijk redelijke en verstandige mensen gewoon verteert. Hier worden mensen
van binnenuit aangevreten – niet door een geheimzinnig oorlogsvirus of een
collectieve geestverduistering, maar door het verbijsterende besef onderdeel
te zijn van de onafwendbaarheid der dingen. Daarom zien wij deze
intelligente mannen in volkomen oprechtheid de meest flagrante onzin
delibereren. Terwijl zij worden meegesleurd in de stroomversnelling van de
geschiedenis, is het absolute geloof in een motief – hoe onzinnig of
vergezocht dan ook – de laatste strohalm waaraan hun vrije wil zich
krampachtig blijft vastklampen. Veel interessanter dan de vraag hoe mijnheer
de president nog zacht kan slapen, is daarom de vraag waar Colin Powell
tegenwoordig nog van droomt. Niet meer van een ‘benevolent presidency’ die
hij tot zeer recent met 90% van de stemmen leek te kunnen gaan bekleden –
zoveel is wel zeker. En wat Tony Blair ’s nachts allemaal meemaakt, dat gaat
natuurlijk ieders voorstellingsvermogen te boven.


Wat is er dan in hemelsnaam aan de hand?
Hier op Nettime was laatst een interessante beschouwing van Ed Hollants te
lezen. Terecht waarschuwde hij voor een te grote fixatie op de oorlog zelf –
ten koste van een beschouwing van de achterliggende mechanismen. Naar mijn
smaak schoof  hij de ‘geopolitieke en strategische overwegingen’ echter iets
te makkelijk terzijde. Hollants ziet deze overwegingen als onderdeel van een
‘logica die gebaseerd is op de machtspolitiek van staten en multinationals’
en deze logica acht hij te beperkt (ik vat maar even losjes samen). Volgens
welke logica deze ongewilde oorlog dan wel verklaard dient te worden, blijft
echter onduidelijk. Met zijn vage verwijzing naar nieuwe lokale netwerken en
andere sociale verbanden, leunt Hollants in ieder geval behoorlijk zwaar op
het modieuze soort van speculatieve sociologie waarmee de anti- of
anders-globalistische beweging zo jammerlijk placht te dwepen. Als
verklaring is deze dan ook hoogst onbevredigend.
Nee, ik vrees dat het antwoord op de vraag welk mechanisme deze oorlog
aanstuurt, veel prozaïscher is. De voorganger van Bush begreep al ver voor
zijn verkiezing waar de werkelijke krachten liggen: ‘it’s the economy
stupid!’. En in dit geval draait het allemaal om de monetaire economie.

In een notendop:
De economie in de VS is een consumenten gerichte economie. In tegenstelling
tot consumptie-georiënteerde economieën elders, is deze echter totaal
ongevoelig voor inflatie. Dat komt omdat de Amerikaanse economie in de vorm
van haar munt over oneindige reserves beschikt. De dollar als monetaire
standaard van de wereldeconomie zorgt ervoor dat de VS permanent ‘op de pof’
kunnen leven. Een begrotingstekort waarmee ieder ander land eigenlijk meteen
failliet zou zijn, heeft daarom ook nagenoeg geen gevolgen voor de
Amerikaanse economie. Die economie zelf is de laatste jaren behoorlijk aan
het veranderen: de lokale consumptie neemt toe terwijl de productie steeds
meer naar Azië verschuift. De handelsbalans is dan ook verre van gezond.
Maar zolang er kapitaal (in de vorm van Dollars) blijft toestromen, gaat
alles redelijk goed. Houdt die stroom op, dan stort het hele bouwwerk echter
in elkaar.

De ineenstortende Twin-Towers moeten welhaast onbewust het beeld van een
imploderende economie hebben opgeroepen. Wij schrijven september 2001: Irak
heeft 10 maanden daarvoor besloten de olie van het olie-voor-voedsel
programma voortaan in Euro’s af te rekenen. Rond dezelfde tijd overweegt ook
Iran – die immers meer met Europa dan met de VS handelt – over te stappen
van Dollars naar Euro’s. Vanwege de lage koers van de Euro, stelt Iran dit
echter uit. Enkele maanden later besluit Saddam om ook de gereserveerde 10
miljard dollar van het olie-voor-voedsel programma om te zetten naar Euro’s.
Economisch gezien niet erg slim want de Euro heeft op dat moment zijn
dieptepunt bereikt. Vanaf die tijd begint de Euro echter flink te stijgen om
begin dit jaar de dollar zelfs te passeren. Opnieuw klinken er stemmen in
Teheran om over te stappen naar de Euro. Tegelijk vragen fundamentalistische
Saoedi’s zich steeds luider af waarom hun corrupte leiders zich met een
‘vijandelijke’ munt laten betalen. De teneur is duidelijk: de belangrijkste
OPEC landen dreigen af te stappen van de Dollar ten gunste van de Euro.

Dit is natuurlijk een regelrechte nachtmerrie voor de Federal Reserve: de
Amerikaanse economie kan zo’n radicale monetaire omslag nooit opvangen. Hier
doemt een armageddon voor de enig overgebleven supermacht.

En dat is precies wat wij hier zien: een supermacht in doodsangst. En dat
angst een slechte raadgever is, moge duidelijk zijn. Dat die angst ook veel
groter is dan de individuele personen die haar uitdragen, is wat mij
persoonlijk de meeste angst inboezemt. Maar ja: het kwaad heeft vele
gezichten. Take your pick...



******************************************
  Ron Peperkamp
  ron@peperkamp.nl

  http://www.hogerhand.nl
  "This time it's personal..."

******************************************

______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (grootveld@nrc.nl).